Hoeveel proeflezers je wilt gebruiken bij het schrijven van je boek is natuurlijk aan jou. Toch heb ik onderzoek gevonden dat mijn eigen ervaring bevestigt: ér is een maximum van vijf lezers.
Onder proeflezers vallen voor mij geen mensen die professioneel meekijken en ervoor betaald krijgen. Proeflezers zijn ‘normale’ mensen die vrijwillig meelezen. In dit artikel meer over hoe je de juiste proeflezers voor je boek vindt.
Maximaal vijf proeflezers voor manuscript
In het dagelijks leven doe ik onder meer gebruikersonderzoek voor NU.nl. Ik laat de website gebruiken en vraag wat ze stoort, of wat juist fijner voor ze leest. Volgens dit onderzoek zijn vijf gebruikers genoeg als het gaat om feedback geven. Daarna zul je steeds vaker dezelfde opmerkingen horen; de feedback is ‘verzadigd’. In de afbeelding zie je dat vijf proefgebruikers leidt tot het vinden van meer dan 75% van de problemen.
En dat is precies hoe ik het ook ervaarde met proeflezers voor mijn boek. Voordat ik publiceerde zat ik jarenlang in een schrijfgroepje bij The Writer’s Guide to the Galaxy (aanrader! love deze mensen & veel geleerd). Het groepje bestond uit negen mensen, inclusief de docent, én het was altijd net te veel qua feedback. Er waren meerdere mensen die dezelfde feedback gaven (er was dus sprake van verzadiging). Bovendien was negen keer feedback verwerken dé hel; dat is erg veel werk.
Hoevaak en hoeveel lezen proeflezers mee?
Ik laat mijn boek pas lezen door proeflezers als het van A tot Z staat. Een volledig verhaal dus. Pas dan vind ik het ‘een product’ dat beoordeeld kan worden. Ook laat ik zeker geen eerste versie lezen, maar ik ga er zelf eerst nog een paar keer doorheen (tips om fouten naar je tekst te halen).
Ik vind niet ethisch om een proeflezer mijn werk meerdere keren te laten lezen. Daarvoor is het teveel werk. Ze lezen één keer een volle versie mee.
Verschillende proeflezers in diverse rondes
Zoals ik eerder uitlegde knip ik mijn herschrijfrondes op in formaat: groot, middel en klein. Idealiter heb ik twee geoefende proeflezers die meelezen als ik in de grote fase zit met plot en personageopbouw. Deze proeflezers zijn vaak zelf schrijver, lezen minimaal een boek per week of geven hele heldere feedback. Daarna heb ik het liefst nog twee lezers die iets minder getraind zijn in grote feedbackpunten geven als ik ergens in de middelgrote herschrijffase zit.
In de kleine herschrijffase wil ik geen proeflezers meer. Net als toen ik op hoog niveau karate trainde, moet je jezelf vlak voor de wedstrijd niet teveel gaan bezighouden met aanwijzingen. Dat is slecht voor je zelfvertrouwen en uiteindelijke prestaties.
Proeflezer management in mastersheet ✨
Ik gebruik mijn Mastersheet✨ voor proeflezer management. Daarmee houd ik bij wie ik gevraagd heb als proeflezer, wie er op het moment proefleest en van wie ik de feedback nog moet verwerken.
Deze tool heeft me ontzettend geholpen, ook met alle andere functionaliteiten om plot, research en personages te organiseren.
Bekijk mastersheet samen met het handboek ‘je boek schrijven & schrijver worden’.
Jouw boek in de boekhandel? Volg de online schrijfcursus.
✔️ No-nonsense online schrijfcursus. Schrijf je verhaal, maak personages en kweek je schrijfspier.
⬆️ 150+ schrijvers gingen je al voor.
