Als je een boek oppakt om te lezen, dan lees je het eerste hoofdstuk oplettender dan wanneer je middenin het verhaal in een fijne leesflow zit. Herken je dit? Dit heeft te maken met twee systemen in onze hersenen. Hier leg ik uit hoe dit werkt én wat je ermee kunt als schrijver.
Daniel Kahneman won in 2011 de Nobelprijs. In zijn boek ‘Thinking fast and slow‘ zegt hij dat onze hersenen twee systemen hebben waarop ze functioneren. Laten we de twee systemen naast elkaar leggen om ze beter te leren kennen:
| Systeem 1 |
| Snel |
| Automatisch |
| Ongelimiteerde capaciteit |
| Emotioneel |
| Stereotypisch |
| Onbewust |
Systeem 1 kan: snel de locatie van een geluid bepalen, een zin afmaken zoals: ‘Tom en…’, afkeer laten zien bij een vies plaatje, 2+2 oplossen, creatieve ideeën bedenken, een tekst op een billboard lezen en autorijden op een lege weg.
| Systeem 2 |
| Langzaam |
| Kost moeite |
| Staat voornamelijk ‘uit’ |
| Logisch |
| Berekenend |
| Bewust |
Systeem 2 kan: aandacht richten op iets belangrijks, zoeken naar een vrouw met grijs haar in een groep mensen, bepalen hoe gepast bepaald gedrag is in een sociale setting, een tekst redigeren, je auto parkeren op een nauwe parkeerplek, bepalen van prijs/kwaliteitverhouding van twee wasmachines en uitrekenen wat 17 x 24 is.
Verschillen in lezen van een boek
Systeem 1 is vrijwel altijd aan, kost weinig energie en reageert automatisch. Systeem 2 staat vaker uit dan aan, kost je energie, maar is wel in staat complexere dingen te doen.
Wanneer een lezer (of jijzelf als lezer) begint in een boek dan staat Systeem 2 aan. De lezer let goed op, want er moet veel begrepen worden: welke personages er zijn, waar het verhaal zich afspeelt en wat er precies gebeurt. Het lezen van eerste hoofdstukken in een boek kosten daarom meer energie en moeite. Ook twijfelt een lezer mogelijk nog over: Had ik mijn geld aan dit boek boeken uitgeven? en Gaat dit mijn tijd waard zijn? Dit zijn typische vraagstukken die Systeem 2 aanhouden.
Als schrijver rekening houden met het oplettende Systeem 2 van je lezer:
Als schrijver kun je rekening houden met Systeem 2 van je lezer. Sowieso door de lezer niet te veel uit te putten, dan kan het zijn dat de lezer niets meer opneemt. Doseer goed in de eerste hoofdstukken, anders krijg je als lezer last van ‘cognitieve overload’ en wordt er niets meer onthouden. Ik schreef eerder een artikel over welke psychologische technieken je kunt toepassen bij het schrijven van je eerste hoofdstuk. Daar lees je ook meer over die cognitieve overload.
En hoe zit het dan met Systeem 1 leesflow?
Het automatische en snelle Systeem 1 (ook wel het reptielenbrein genoemd) neemt het graag over van het trage, beperkte Systeem 2. Daarom dwalen onze gedachten af als we bij het autorijden weg niet druk is op de weg en kopen we sneller snacks bij de kassa, omdat we onze Systeem 2-capaciteit al hebben opgebruikt voor het uitkiezen van groenten.
Wat dit betekent voor je boek is dat er een punt komt waarop je lezer automatisch, gedachteloos en zonder inspanning leest. De lezer zit in een leesflow. Kleine foutjes of inconsistenties kunnen er bij de lezer dan doorheen glippen (en bij een redacteur ook – wist je dat in iéder boek wel een fout te vinden is?). Wanneer dit moment komt, en hoeveel capaciteit iemands Systeem 2 heeft, is afhankelijk per lezer.
Wees er waaks op dat bij grote fouten en inconstenties je lezer uit hun Systeem 1 leesflow wordt gehaald. Het midden van een boek schrijven, betekent niet dat iedere fout je vergeven wordt!
Verschillen bij schrijven van een boek
Ook wanneer je bezig bent met het schrijven van je boek kun je te maken hebben met deze twee systemen. Je zou de twee systemen kunnen benomen als ‘De creatieve schrijver’ die heerlijk in de flow schrijft en creatieve associaties maakt én de ‘Innerlijke redacteur’ die oordeelt en fouten ziet.
- Systeem 1: ‘De creatieve schrijver’: in de flow schrijven, in je dagboek schrijven zonder na te denken en onbewuste associaties maken voor je verhaal (én dus creatief zijn).
- Systeem 2: ‘De innerlijke redacteur’ die fouten ziet, gaat aan bij: redactiewerk, oordelen over wat je geschreven hebt, volgorde van scènes of zinnen veranderen, een tijdslijn opzetten voor je plot en je plot uitdenken.
🥊 Meer over hoe je innerlijke redacteur creativiteit in de weg staat, en wat je eraan kunt doen!
Meer weten over hoe de twee systemen functioneren?
Lees dan het originele werk.
Interessant naslagwerk is de bestseller van Kahneman ‘Thinking fast and slow‘. Hierbij in het Nederlands. Over hoe Systeem 1 en 2 impact hebben op je leven.
Meer over het schrijven van een boek + schrijftool 👇
Jouw boek in de boekhandel? Volg de online schrijfcursus. 👇
✔️ No-nonsense online schrijfcursus. Schrijf je verhaal, maak personages en kweek je schrijfspier.
✔️ Unieke wetenschappelijke kennis over hoe je hersenen omgaan met creativiteit, redigeren en writer’s block
✔️ 6 videolessen, 145 minuten aan video in online leeromgeving.
Jouw verhaal doet ertoe,
schrijf het alsjeblieft.
⬆️ 300+ schrijvers gingen je al voor.