Jij snapt wel wat je hebt opgeschreven: de tekst komt nota bene uit jouw hoofd – maar begrijpt een ander het ook? Proeflezers zijn vaak van grote waarde bij het schrijven van een groot verhaal verhaal zoals een boek. Toch kan het lastig zijn de juiste proeflezers te vinden. Het kan jaren duren voordat je een groepje fijne proeflezers hebt gevonden.
Stap 1: Begin dichtbij met proeflezers
- Zoek naar iemand die graag leest;
- Ga daarna op zoek naar iemand die graag leest in jouw genre;
- Misschien ken je ook iemand die goed is in opbouwende feedback geven;
- Ten slotte ken je misschien iemand die redactiewerk doet, Nederlands geeft, van taal houdt of zelf schrijft;
Stap 2: Treed steeds een stapje verder naar buiten
- Opleidingen of schrijversgroepjes kunnen ook een waardevolle bron aan proeflezers zijn;
- Via internet is er op SchrijvenOnline.nl een proeflees-gedeelte.
Stap 3: Ga op zoek naar professionals
- Het kan waardevol zijn een freelance redacteur te betalen voor een quickscan van je manuscript. Dat is feedback op je eerste hoofdstukken om de grootste fouten eruit te halen. Dit deed ik zelf twee keer voordat ik debuteerde.
- Stuur in naar schrijfwedstrijden: het winnen ervan staat goed op je schrijverscv én vertelt dat je goed bezig bent.
- Stuur korte verhalen in naar literaire tijdschriften. Als je goed bezig bent kun je een afwijzing krijgen die feedback bevat (of natuurlijk gepubliceerd worden).
Hoeveel proeflezers heeft mijn boek nodig?
Ik zou zeggen: ergens tussen één en vijf proeflezers. Meer weten over hoe ik mijn proeflezers inzet (in welke fase) en waarom meer dan vijf proeflezers niet werkt?
Wat vraag je aan proeflezers?
Je kunt specifieke vragen stellen aan je proeflezers, maar ‘open’ lezen is ook erg belangrijk. Soms vertel ik mijn proeflezers in welke fase van redigeren en herschrijven ik me bevind. Of ik nog bezig ben met een grote ronde op structuur, personages en plot of dat ik al op hoofdstuk- en scèneniveau herschrijf. Dit kan jouw proeflezers ook helpen niet van een mug (een dt-fout) een olifant te maken (lees hieronder meer bij de gevaren van feedback).
Gevaren van feedback
- Neem (bijna) nooit oplossingen over. Oplossingen voor problemen moet je meestal zelf bedenken, op die manier passen ze écht bij je verhaal. Natuurlijk kan een proeflezer een suggestie maken, maar vaak past zo’n suggestie niet helemaal. Wél is de plek waar ze een suggestie maken van belang: hier is namelijk iets aan de hand dat niet werkt.
- Van een mug een olifant maken: sommige proeflezers vinden het heel erg als jij één dt-fout maakt, of iets anders kleins niet doet zoals zij graag zouden willen zien. Probeer in het oog te houden waar het verhaal om draait en laat je niet gek maken. Een kleine fout betekent niet direct dat jouw boek niets waard is.
- Geen feedback of alleen lieve feedback: dit zijn eigenlijk de naarste proeflezers, want hier kan je niets van leren. Ik geef deze proeflezers altijd een tweede kans en vraag of ze willen aangeven wat ze lastig vonden lezen, wat ze onduidelijk vonden en waar ze denken dat media kritiek op kan geven.
- Tegenstrijdige feedback: meerdere proeflezers kunnen je onzeker maken. Zeker als ze met verschillende feedback komen. Op zich is enige twijfel en onzekerheid goed bij je schrijfwerk, maar het moet je niet gaan verlammen. Vragen die je jezelf kunt stellen:
- Begrijpt deze lezer wat ik probeer te doen op papier?
- Als ik de ‘fout’ die de lezer aankaart probeer op te lossen, wordt mijn verhaal er dan beter op?
- Geef jezelf als schrijver tijd om feedback te laten ‘sudderen’ in je hoofd voordat je er iets mee doet. Dat kan helpen.
Proeflezer management in mastersheet ✨
Ik gebruik mijn mastersheet✨ voor proeflezer management. Daarmee houd ik bij wie ik gevraagd heb als proeflezer, wie er proefleest en van wie ik de feedback nog moet verwerken.
Verder kan deze sheet nog veel meer, zoals personage management, plot uitwerken en het organiseren van allerlei dingen voor je boek.
Mastersheet is ook samen met de online cursus ‘je boek schrijven & schrijver worden’ verkrijgbaar. 👇
Jouw boek in de boekhandel? Volg de online schrijfcursus. 👇
✔️ No-nonsense online schrijfcursus. Schrijf je verhaal, maak personages en kweek je schrijfspier.
✔️ Unieke wetenschappelijke kennis over hoe je hersenen omgaan met creativiteit, redigeren en writer’s block
✔️ 6 videolessen, 145 minuten aan video in online leeromgeving.
Jouw verhaal doet ertoe,
schrijf het alsjeblieft.
⬆️ 300+ schrijvers gingen je al voor.